Oud-minister Hennis van Defensie was in Irak als gezant van de Verenigde Naties. Ze sprak daar met verschillende politici zonder dat haar hoofd bedekt was, maar op bezoek bij ayatollah Ali al-Sistani droeg ze wél een hoofddoek.
Dat veroorzaakt discussie. Veel mensen vinden dat Hennis op deze manier zwicht voor onderdrukking – juist omdat veel andere vrouwen strijden voor uitbanning van de hoofddoek. In islamitische landen zitten veel vrouwen vast omdat ze meer vrijheid eisen en nog niet zo lang geleden zijn in Iran vrouwen opgepakt omdat ze uit protest hun hidjab afdeden.
Het is veertig jaar geleden dat ayatollah Khomeini in Iran de islamitische republiek uitriep. Sindsdien worden alle vrouwen er gedwongen zich te bedekken. De voorheen fladderende rokken met zichtbare blote benen waren snel uit het straatbeeld verdwenen en in plaats daarvan kwam de hidjab.
Die wordt door veel mensen gezien als symbool van onderdrukking, maar er zijn ook mensen die hem juist opvatten als symbool in de strijd voor religieuze vrijheid. In de Koran staat: “De essentie van het geloof heeft alleen maar zin als het uit vrije wil gebeurt. Allah zegt: er is geen dwang in de godsdienst.” Ik heb respect voor wie er zelf voor kiest om zich te uiten door middel van hoofdbedekking. Waar ik geen respect voor heb, is de dwang van mannen in de islamitische wereld om vrouwen zich te laten bedekken.
“Islam betekent letterlijk overgave, en voor mij betekent overgave liefde.”
Islam betekent letterlijk overgave, en voor mij betekent overgave liefde. Liefde maakt geen onderscheid tussen mannen en vrouwen. Met een hoofddoek wordt dit onderscheid wel gemaakt. Waarom verplichten sommige regimes in het Midden-Oosten de vrouwen om zich te bedekken?
Bij de Turkse alevieten is de hoofddoek niet aan de orde. Net als andere moslims geloven alevieten in Allah. Ze zien Mohammed als zijn profeet en de Koran als de boodschap van de Schepper. Maar voor alevieten is Ali, de neef van profeet Mohammed, een belangrijke heilige.
Alevieten, van wie er in Nederland zo’n 80.000 wonen, onderscheiden zich van de dominante islamitische stromingen – soennitische en sjiitische islam – door hun humanistische en meer spirituele levensopvatting, waarbij de mens centraal staat. “Om tot God te komen hoef je niet naar Mekka te gaan; mijn Mekka is de mens, het Goddelijke zit in de mens zelf”, zei een alevitische wijsgeer ooit. Alevitisme heeft geen dogmatische leer met regels, wetten of dwang.
“Op YouTube zijn beelden te zien van mensen die levend verbranden, terwijl omstanders kijken en juichen.”
Deze invulling van de islam, die geen onderscheid maakt tussen mannen en vrouwen en waar de hoofddoek geen rol speelt, wordt door veel mensen gezien als een bedreiging voor de mainstream Islam. In 1993 werd in de Turkse stad Sivas een bloedbad aangericht door een islamitisch-fundamentalistische menigte, waarbij 37 onschuldige alevieten werden vermoord. Op YouTube zijn beelden te zien van mensen die levend verbranden, terwijl omstanders kijken en juichen.
Op zo’n moment houdt voor mij religie op te bestaan. Islam betekent toch overgave? En die overgave is groter dan jij of ik als mens. Overgave, dat is: de ander zien en erkennen in zijn geloof zonder iets op te leggen of te onderdrukken. Net als bij het alevitisme, waar vrijheid en islam samenkomen. Dit is voor mij overgave.
